डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्क: हाम्रो देशको डिजिटल भविष्यको खाका
नमस्ते साथीहरू! आज हामी कुरा गर्नेछौं डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्क (DNF) को बारेमा। यो नेपाल सरकारको एउटा ठूलो योजना हो, जसले हाम्रो देशलाई डिजिटल प्रविधिको माध्यमबाट आधुनिक र समृद्ध बनाउने सपना देख्छ। यो फ्रेमवर्क सन् २०१९ मा सुरु भएको थियो र अहिले सन् २०२५ मा आएर DNF 2.0 को रूपमा अपडेट भएको छ। यो किन महत्त्वपूर्ण छ? यसले के गर्छ? र हाम्रो सरकारको भविष्यको योजना के छ? आउनुहोस्, यो कुरा सजिलोसँग बुझौं।
![]() |
डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्क: हाम्रो देशको डिजिटल भविष्यको खाका |
डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्क के हो?
कल्पना गर्नुहोस्, हाम्रो गाउँ-शहर सबैतिर इन्टरनेट पुगोस्, स्कूलमा बच्चाहरूले कम्प्युटरमा पढ्न पाऊन्, अस्पतालमा टाढाबाटै डाक्टरसँग कुरा गर्न सकियोस्, र किसानले आफ्नो बालीको मूल्य मोबाइलबाटै थाहा पाऊन्। यो सबै सम्भव बनाउन सरकारले बनाएको योजना हो डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्क। यो एउटा नक्सा जस्तै हो, जसले हामीलाई डिजिटल दुनियाँमा बलियो बनाउने बाटो देखाउँछ।
कुन-कुन क्षेत्रमा काम गर्छ?
यो फ्रेमवर्कले ८ वटा मुख्य क्षेत्रलाई समेट्छ:
- डिजिटल आधार: इन्टरनेट, ५जी, डिजिटल साक्षरता र साइबर सुरक्षा।
- कृषि: किसानका लागि डिजिटल बजार र मौसम जानकारी।
- स्वास्थ्य: टेलिमेडिसिन र डिजिटल स्वास्थ्य रेकर्ड।
- शिक्षा: अनलाइन कक्षा र स्कूलमा कम्प्युटर ल्याब।
- ऊर्जा: स्मार्ट ग्रिड र बिजुली व्यवस्थापन।
- पर्यटन: अनलाइन बुकिङ र डिजिटल मार्केटिङ।
- वित्त: मोबाइल बैंकिङ र डिजिटल भुक्तानी।
- शहरी विकास: स्मार्ट सिटी र ट्राफिक व्यवस्थापन।
यी क्षेत्रमा डिजिटल प्रविधिको प्रयोगले हाम्रो जीवन सजिलो र समृद्ध बन्नेछ।
अहिलेसम्म के भयो?
सन् २०१९ देखि अहिले अप्रिल ७, २०२५ सम्म यो फ्रेमवर्कले धेरै कुरामा प्रगति गरेको छ:
- इन्टरनेट: ६० जिल्लामा अप्टिकल फाइबर पुगेको छ। मोबाइल इन्टरनेट ९९% जनतासम्म पुगेको छ, र ५जीको परीक्षण चलिरहेको छ।
- सरकारी सेवा: नागरिक एप मार्फत राष्ट्रिय परिचयपत्र र अन्य सेवा लिन सकिन्छ। ५,००० भन्दा बढी ठाउँमा डिजिटल हस्ताक्षर सुरु भएको छ।
- शिक्षा: १,००० स्कूलमा कम्प्युटर ल्याब बनेका छन्। अनलाइन पढाइको प्लेटफर्म बनाउने काम भइरहेको छ।
- स्वास्थ्य: टेलिमेडिसिन सुरु भएको छ, तर धेरै अस्पतालमा अझै पुग्न बाँकी छ।
- ऊर्जा र पर्यटन: स्मार्ट मिटर जडान भएको छ र पर्यटनका लागि QR भिसा र मोबाइल एप बनिरहेका छन्।
तर, सबै कुरा सजिलो छैन। पैसा, समन्वय र प्राविधिक ज्ञानको कमीले काम ढिलो भएको छ। गाउँमा इन्टरनेट पुगे पनि प्रयोग गर्न नजान्ने धेरै छन्।
डिजिटल नेपालका चुनौतीहरू के-के छन्?
यो योजनालाई कार्यान्वयन गर्ने क्रममा धेरै चुनौतीहरू देखिएका छन्। यहाँ ती चुनौतीहरूलाई सजिलोसँग बुझौं:
- समन्वयको अभाव: विभिन्न मन्त्रालय र स्थानीय तहबीच समन्वयको कमी छ। बलियो संयन्त्र नहुँदा काममा ढिलाइ भएको छ।
- स्वामित्वको कमी: धेरै सरकारी निकायले यो योजनालाई आफ्नो जिम्मेवारी ठानेका छैनन्। सञ्चार मन्त्रालय एक्लैले नेतृत्व गरिरहेको जस्तो देखिन्छ।
- डिजिटल साक्षरताको कमी: गाउँका बासिन्दा र वृद्धवृद्धामा डिजिटल ज्ञान कम छ। इन्टरनेट भए पनि कसरी प्रयोग गर्ने भन्ने थाहा छैन।
- आर्थिक स्रोतको अभाव: यो योजनालाई ठूलो बजेट चाहिन्छ। सरकारले १ खर्ब ७ अर्ब ५० करोडको अनुमान गरेको थियो, तर बजेट अभावले काम रोकिएको छ।
- डिजिटल पूर्वाधारको कमी: गाउँमा इन्टरनेट गुणस्तरीय छैन। ५जी, डाटा सेन्टर र साइबर सुरक्षा जस्ता पूर्वाधार अझै बलियो बनाउन बाँकी छ।
- प्रक्रियागत जटिलता: सरकारी प्रक्रियाहरू ढिला र जटिल छन्। जस्तै, साइबर सुरक्षा केन्द्रको विस्तृत योजना अझै बनेको छैन।
- निजी क्षेत्रसँग सहकार्यको कमी: निजी क्षेत्रको सहभागिता कम छ। सरकारले उनीहरूसँग पर्याप्त छलफल गरेको छैन।
- साइबर सुरक्षा जोखिम: डिजिटल प्रणालीमा जाँदा साइबर आक्रमण र डेटा चोरीको जोखिम छ। बलियो साइबर सुरक्षा नीति छैन।
- डिजिटल विभेद: शहरमा इन्टरनेट र प्रविधिको पहुँच राम्रो छ, तर गाउँमा पुगेको छैन। महिला र सीमान्तकृत समुदायमा पहुँच कम छ।
- नीतिगत अभाव: सूचना प्रविधि विधेयक र साइबर सुरक्षा ऐन जस्ता कानुन बन्न बाँकी छ। नीतिगत स्पष्टता नहुँदा अन्योल छ।
- डिजिटल नेतृत्वको कमी: डिजिटल नेतृत्व, जवाफदेहीता र इकोसिस्टम निर्माणमा कमी छ।
भविष्यको योजना के छ?
अब सरकारले DNF 2.0 ल्याएर ठूलो सपना देखेको छ। यहाँ केही मुख्य योजना छन्:
- रोजगारी र व्यापार: १० वर्षमा ३० अर्ब रुपैयाँको IT निर्यात गर्ने र ५ लाख रोजगारी सिर्जना गर्ने लक्ष्य छ।
- इन्टरनेट: हरेक गाउँमा हाई-स्पीड इन्टरनेट र ५जी पुर्याउने।
- शिक्षा र सीप: IT पढाउने र डिजिटल साक्षरता बढाउने।
- साइबर सुरक्षा: डेटा सुरक्षित राख्न बलियो नीति बनाउने।
- स्मार्ट नेपाल: स्वास्थ्य, शिक्षा, पर्यटन र शहरहरूमा डिजिटल प्रविधिको प्रयोग बढाउने।
सरकारको ठूलो लक्ष्य छ— सन् २०३० सम्म नेपाललाई मध्यम आय भएको देश बनाउने। त्यसका लागि डिजिटल प्रविधि हाम्रो मुख्य साथी बन्नेछ।
यो किन जरुरी छ?
![]() |
डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्क: हाम्रो देशको डिजिटल भविष्यको खाका |
हाम्रो देशमा धेरै सम्भावना छन्, तर चुनौती पनि उत्तिकै छन्। गाउँमा इन्टरनेट पुगे पनि प्रयोग गर्न नजान्ने, सरकारी सेवा लिन टाढा जानुपर्ने, र रोजगारीका अवसर कम हुने समस्या छन्। डिजिटल नेपालले यी सबै समस्यालाई समाधान गर्न सक्छ। यो हामीलाई विश्वसँग जोड्ने र हाम्रा बच्चाहरूलाई राम्रो भविष्य दिने बाटो हो।
मेरो विचार
मलाई लाग्छ, यो फ्रेमवर्क हाम्रो देशको लागि एउटा ठूलो अवसर हो। तर, यो सफल हुन सरकार मात्रै होइन, हामी सबैले साथ दिनुपर्छ। इन्टरनेट चलाउन सिक्ने, डिजिटल सेवाको प्रयोग गर्ने, र हाम्रा गाउँ-शहरमा यो कुरा फैलाउने काम हाम्रै हातमा छ। तपाईंलाई के लाग्छ? यो योजना हामीलाई कहाँ पुर्याउँछ?
Comments
Post a Comment